Groen en duurzaam, met oog op de toekomst

Beeld Wonderwoods: ©A2studio 

Prefab beton als duurzame bouwmethode die antwoord geeft op de gewenste vergroening van steden en toekomstige functiewisseling van gebouwen.     

Op, aan en in betonelementen kunnen bomen en planten groeien. Niels van der Hulst, vicevoorzitter sectie Constructief Prefab Betonhuis en directeur Productie & Engineering van Byldis, ziet grote kansen voor prefab beton bij vergroening van steden en voor maatregelen als antwoord op de klimaatverandering. “Neem een project als Wonderwoods in Utrecht, waar de twee groenste torens van Nederland verrijzen. Volgens de beschrijving van het plan is het meer dan mooie architectuur en is het een mindset: de ontwikkelaars en architecten laten volgens eigen zeggen zien dat natuur en stenen perfect samengaan. Ja, met prefab betonnen gevels waarin planten groeien. En bomen op het dak van een robuuste betonnen constructie. Hoe groen en duurzaam wil je prefab beton hebben?” 

Functies verenigen 

Dit vooruitstrevende project is illustratief voor de ontwikkelingen rond prefab beton. Niels van der Hulst: “Er gebeurt veel, met name omdat beton het voordeel heeft van een ‘inclusief materiaal’ als ik het zo mag omschrijven. Je hebt naast de constructieve functie tegelijkertijd een groot aantal extra voordelen, zoals thermische massa, geschiktheid voor verwarming en koeling via betonkernactivering en daarmee energiezuinigheid en comfort in het gebruik, hoge geluidsisolatie door voldoende massa en van nature voldoende brandwerendheid. Er is kans op afspatten bij brand en extreme temperaturen, maar je hoeft het materiaal beton niet helemaal in te pakken bij de meeste brandwerendheideisen. Ik ken geen ander materiaal dat zoveel functies in zich kan verenigen, vandaar die term inclusief materiaal.” 

CO2 neutraal beton 

Sowieso is beton een duurzaam materiaal, benadrukt Van der Hulst. “Bij elk materiaal kun je op dit gebied kanttekeningen maken, ook bij beton. Er is discussie over de CO2 uitstoot van cement, maar ik zie in de sector dat fabrikanten nu al CO2 neutraal beton kunnen maken in combinatie met alternatieve bindmiddelen en speciale cementsoorten. Ik zie ook dat fabrikanten elementen maken met 100% gerecycled toeslagmateriaal. Beton is prima te recyclen en te hergebruiken in nieuw beton. Voorts werken fabrikanten feitelijk zonder afval omdat je het hele betonmengsel gebruikt. Een kreet als zaagverlies kennen wij niet.” 

Demontabel bouwen 

Grote troef van prefab beton ten opzichte van andere bouwmaterialen is de levensduur. Van der Hulst legt uit: “Voor een GWW-project is het belangrijk dat een brug of viaduct minimaal 100 jaar meegaat. Geen probleem voor prefab beton. In de woning- en utiliteitsbouw is zo’n lange levensduur op het eerste gezicht niet essentieel in de wetenschap dat woningen en zeker utiliteitgebouwen soms enkele decennia nodig zijn en dan worden gesloopt omdat er nieuwe gebruikswensen zijn. Het mooie van prefab beton is dat we het heel makkelijk demontabel kunnen maken. Slimme, droge verbindingen en je kunt elementen na tientallen jaren probleemloos demonteren en elders opnieuw gebruiken, want het element kan nog vele decennia mee. Ook in de GWW-sector als je daar tijdelijke kunstwerken nodig hebt. Er zijn al voorbeelden van demontabele en circulaire viaducten, die makkelijk zijn op- en af te bouwen. Demontabele constructies zijn de toekomst, want je wilt niet dat beton in de shredder verdwijnt voor nieuw granulaat als dat niet nodig is, omdat je complete elementen kunt hergebruiken.” 

Casco met uitwisselbare gevels 

De combinatie van levensduur en toekomstige nieuwe functies kan volgens de vicevoorzitter van de Betonhuis-sectie Constructief Prefab nog slimmer dan volledige demontage van gebouwen: “Een lange-termijn betonskelet met uitwisselbare gevels en inbouw is een ontwikkeling die razendsnel voet aan de grond krijgt. Met dank aan de hoge levensduur van prefab beton bouw je een casco met grote overspanningen voor de lange termijn. De gevelcomponenten en binnenwanden zijn daarin echter eenvoudig uitwisselbaar, afhankelijk van eisen qua gebruik, esthetica en nieuwe ontwikkelingen. Kwestie van losdraaien van boutverbindingen en vervangen van inbouw en gevels. Zo kan elk gebouw zonder grote investering een nieuwe functie krijgen. In de gevelelementen kun je prima de installatietechniek opnemen. Je ziet ook steeds meer stekerbare oplossingen in de installatietechniek in combinatie met een prefab betonconcept. Persoonlijk denk ik dat dit de toekomst voor veel nieuwbouwplannen kan én moet zijn, omdat het een ultra duurzaam concept is.”  

3D geveltechniek 

Het werken met modulaire gevelsystemen waarin de installaties zijn opgenomen, biedt ook kansen bij renovaties en transformaties. “Zeker als het casco goed is, kun je dat prima hergebruiken en bijvoorbeeld moderne betongevels met geïntegreerde installatietechniek toepassen. Eén van de ontwikkelingen binnen de prefab betonindustrie is de driedimensionale geveltechniek, hetzij via kunstzinnige mallen die we met software en robots kunnen maken en dan volstorten, hetzij via het direct printen van elementen. De vormvrijheid van beton is ongekend groot.” 

Postzegellocatie 

Ook de toepassingsscope is dat, zo besluit Van der Hulst. “Van een woningcasco tot een woontoren van 200 meter hoogte, het kan efficiënt in prefab beton. Bij zo’n toren op een postzegellocatie in binnenstedelijk gebied bewijst deze bouwmethode zich volledig. Met minimale overlast voor de omgeving wordt in no time zo’n toren opgetrokken door simpelweg elementen te stapelen. Voeg daar standaard grote vloeroverspanningen, vrije indeelbaarheid en uitwisselbare inbouw, gevels en installatietechniek aan toe en je hebt duurzaamheid op het allerhoogste niveau.”  

Betonhuis heeft zitting in de adviesraad van PREFAB en tijdens PREFAB 2020 van 6 tot en met 8 oktober zal Betonhuis – met name sectie Constructief Prefab - aanwezig zijn.