Thijs Brilleman: 'Automatiseer, maar blijf zuinig op vakmensen"

Thijs Brilleman is als Leader Smart Manufacturing & Robotics aan de Haagse Hogeschool expert op het gebied van slim produceren, al dan niet met behulp van robots. Hoewel Brilleman voornamelijk actief is in de industrie, ziet hij veel parallellen met de bouwsector. “Smart manufacturing is voor een groot deel gelijk aan prefabricage. Het komt beide neer op automatisering in een gecontroleerde omgeving. De rol van robots in deze sectoren kent ook overlap. Dit in essentie domme element moet worden verteld wat zijn taak is. Vergeet je de robot in te lichten over een recent geplaatst hekwerk, dan zal hij zijn best blijven doen om er doorheen te rijden. Een robot doet optimaal dienst in een omgeving met zo min mogelijk variabelen.”

Robot zijn hulpmiddelen

Brilleman benoemt de stelregel dat wanneer iets voor de mens heel makkelijk is, het voor een robot juist moeilijk is en vice versa. “Op een scheef muurtje op de bouwplaats is voor de mens gemakkelijk te anticiperen, een robot daarentegen kan er niets mee. Andersom is een robot super geschikt om repeterende handelingen oneindig uit te voeren -het is niet voor niets dat de hoofdknop op een gemiddelde robot vaak de naam repeat krijgt-, iets wat voor een mens weer niet haalbaar is. Met deze informatie in het achterhoofd begrijp je dat het bij automatisering belangrijk is om scherp te kijken naar waar de quick wins liggen en te beseffen dat mensenhanden altijd nodig zullen zijn. Robots zijn hulpmiddelen, assemblage en onderhoud op de bouwplaats realiseer je niet zonder vakmensen.”

Zuinig op vakmanschap

“We onderhouden vanuit de hogeschool nauwe banden met de glastuinbouwers in het nabijgelegen Westland. Ook in deze sector is automatiseren onderwerp van gesprek en tegelijkertijd beslist geen abc. We zijn nog niet zover dat we op hoge snelheid door robots tomaten kunnen laten plukken en ik voorzie dat dat nog wel een tijdje zo zal blijven. Reden voor de glastuinbouwers om enorm zuinig op hun mensen te zijn. Een voorbeeld voor veel andere sectoren!

Voorheen vertrouwden we in diverse branches blindelings op een onbeperkt aanbod van arbeidskrachten uit Oost-Europa, tegenwoordig kennen we een ander speelveld. Kenmerken als maatschappelijke weerstand ten opzichte van migratie, onvoldoende huisvestingsmogelijkheden en een kritischer houding van arbeidsmigranten zelf spelen een rol in het moeilijk vervullen van vacatures. Plat geslagen: mensen willen geen rotbaantjes meer. Niemand wil dag-in-dag-uit elkaar hetzelfde product in elkaar lassen. Vandaar de focus op automatisering. Maar dit is zoals gezegd geen abc, dus mijn advies luidt: automatiseer waar het kan, maar blijf heel zuinig op vakmensen.”

Brilleman wijst ons op het in zijn ogen onterechte waardepatroon van wat men als een toevoeging aan de maatschappij beschouwt. “Neem de dakdekker. Zonder deze vakman lekken over vijftien jaar al onze daken en neemt als gevolg daarvan de kwaliteit van onze gezondheid af. In mijn ogen is de dakdekker een onmisbare schakel binnen onze maatschappij. Reden genoeg voor een herwaardering zodat helder wordt welke mensen echt in staat zijn acute problemen op te lossen. Ter aanvulling: een robot gaat genoemde lekkages niet oplossen.”

Trial and error

“Een robot is nu nog een dom ding, maar we zetten de eerste stappen in het proces om hem ogen te geven en slim te maken. Dat doen we onder meer met large language models. We weten niet welke kant het opgaat, maar het is mogelijk dat we in de toekomst potentie hebben om flexibeler met de omgeving om te gaan. Dat zou betekenen dat we robot niet langer alleen in de genoemde gecontroleerde omgeving voor ons kunnen laten werken, maar bijvoorbeeld ook op de bouwplaats. De ontwikkelingen lijken vrij snel te gaan, maar als we iets hebben geleerd van robotisering in de maakindustrie is dat automatiseren lastig is. Het is een trial and error-proces dat lang kan duren.”

Vallen en opstaan dus. “Ja. Ik wil graag meegeven dat het voor bedrijven belangrijk is om met de technologie mee te groeien en daarvoor is het opdoen van ervaring onmisbaar. Tijdens zo’n automatiseringsproces komt je gegarandeerd tot de conclusie dat je belangrijke kennis al in de beginfase over het hoofd hebt gezien. Fingerspitzengefühl is immers moeilijk te vatten. Mijn oproep: zorg dat je een mening ontwikkelt over het automatiseren van jouw eigen proces en onthoud dat als je er niet mee begint, het nooit gaat gebeuren. Wacht je op wat er op de markt wordt gebracht? Dan loop je achter de muziek aan. Elk bedrijf wordt uiteindelijk een automatiseringsbedrijf, net zoals ook bij bijvoorbeeld de banken is gebeurd. Bij hen is IT een van de grootste afdelingen.”