Kansen voor productiviteitstoename in de bouw
Jan van der Doelen, Senior Sector Banker Building & Construction bij ING, heeft samen met zijn collega en sectoreconoom Maurice van Sante onderzoek gedaan naar efficiency in de bouw. Uit het onderzoek blijkt onder meer dat de bouw 40% efficiënter is dan 25 jaar geleden. Dat klinkt goed, maar er is een voorbehoud. Deze toename blijft ten opzichte van de industrie namelijk behoorlijk achter en dat is zorgelijk, want het kan er op termijn voor zorgen dat de verduurzamingsopgave en de woningbouwopgave in de knel komen.
“We hebben de bouw afgezet tegen de industrie en constateerden dat de productiviteitsstijging in de laatstgenoemde sector de afgelopen 25 jaar veel harder is gegaan dan in de bouw. Dat heeft onder meer te maken met de plaatsgebondenheid van de bouw. Zelfs wanneer je modules in een fabriek produceert, ben je afhankelijk van een bouwlocatie waar deze modules moeten worden geassembleerd. Dat deze plek daarnaast gebonden is aan de aanleg van onder meer nutsvoorzieningen helpt ook niet mee. Er komt bij bouwen altijd meer kijken dan simpelweg een woning in de fabriek produceren. Een tweede verschil is dat er in de bouw altijd iets wordt gemaakt dat door iemand anders is bedacht. De creativiteit van de architect matcht niet altijd met de mogelijkheid om dit efficiënt te kunnen uitvoeren. Daarbij is de bouw een volatiele markt waarin pieken en dalen de norm zijn. Dat heeft zeker ook met de onmogelijkheid tot het houden van voorraden te maken. Een badge televisies bewaar je tot de storm is overgewaaid, woningen stapel je niet zomaar ergens op.”
Van der Doelen legt ook wat betreft vraag en aanbod de vinger op de zere plek. “De vraag is al enorm en deze wordt de komende jaren alleen maar groter. Er moet enorm veel geproduceerd worden om de woningnood en verduurzamingsopgave te lijf te gaan. Aan de andere kant hebben we te maken met flinke arbeidstekorten die -als we kijken naar de demografische ontwikkeling in Nederland- niet zullen afnemen. En hebben we te maken met conjuncturele omstandigheden waardoor de vraag tijdelijk kan afnemen”
Wat te doen?
“Er zit veel perspectief in het verder industrialiseren en digitaliseren van de bouw. De volatiliteit van de markt is daarbij wel een struikelblok, want pieken en dalen vragen om flexibiliteit en dat is een discrepantie ten opzichte van investeringen die vaste kosten met zich meebrengen. Ingewikkeld? Absoluut! Maar het is geen reden om niet te blijven werken aan de verbetering van de arbeidsproductiviteit. Dit is nodig om voldoende competitief te blijven en dus toekomstbestendig. Gelukkig is een focus op digitalisering tegenwoordig voor nagenoeg iedere bouwer haalbaar. Relatief kleine investeringen zorgen voor een sneller en beter proces met minder faalkosten en dat heeft een positieve invloed op de arbeidsproductiviteit. Je doet immers meer met dezelfde mensen en dat is belangrijk, want we gaan de komende jaren zeker niet meer handjes krijgen. Inzetten op een efficiënt proces is derhalve pure noodzaak.”
Schaal maken
In de ideale bouwwereld is er voldoende schaal om de gewenste investeringen in digitalisering en nadrukkelijk ook in industrialisering te borgen. “Helaas is dat met de ruim 180.000 bouwbedrijven die ons land rijk is, geen haalbare kaart. Ieder bedrijf moet op zijn eigen manier meegaan in de vaart der volkeren waarbij er een keuze gemaakt moet worden voor ofwel solitaire investeringen óf vergaande samenwerkingen. Ga er maar aanstaan.” Het advies van Van der Doelen? Zet in op digitalisering. Belemmeringen zoals initiële investeringen en risico’s zijn op dit gebied relatief beperkt. Overweeg ook zeker industrialisatie, maar doe dat gezien de hoge aanvangsinvesteringen met de nodige voorzichtigheid en zo mogelijk samen met anderen.
Het volledige onderzoek van ING is via deze link in te zien.