Experimentele sloop flats leidt tot demontabele nieuwbouwwoningen
Foto: Hennie Retera
Demontabele woningen gebouwd met prefab betonelementen vervaardigd uit het oude beton van de voormalige flats op de bouwlocatie. En circulaire proefwoningen gemaakt uit tenminste 90 procent hergebruikte materialen. SUPERLOCAL verlegt circulaire grenzen.
Hergebruik van oude materialen: bij het project SUPERLOCAL in Kerkrade legt men de lat hoog ten aanzien van circulair bouwen. In het plangebied stonden vier oude hoogbouwflats, gebouwd in de jaren zestig, die niet meer aan de eisen van de huidige tijd voldeden. In verband met de bevolkingskrimp werd in 2012 één flat gesloopt. De overgebleven drie hoogbouwflats worden door Jongen Bouwpartners op duurzame manier getransformeerd naar circa 125 nieuwe woningen. Het project is een proeftuin voor circulair bouwen.
Het is de ambitie om bij de bouw van de nieuwe woningen alleen materiaal te gebruiken van de bestaande flats. Hergebruik van flats op deze schaal is nooit eerder vertoond. Ter plekke wordt geëxperimenteerd met nieuwe technieken en bouwwijzen, uitgaande van bestaand materiaal. De flats bestonden voor het grootste deel uit beton; tevens was er asbest aanwezig. Voor de bouwer was het zaak om een manier te vinden om het beton te hergebruiken. In de eerste fases, in juni 2017, is gestart met de experimentele sloop en demontage van één van de flats. Met de materialen die hierbij vrijkwamen is een expogebouw gemaakt. Hiervoor is een aantal appartementen uit de tiende verdieping van de flat gezaagd. Een geheel appartement uitzagen ging niet vanwege de constructieve veiligheid, men moest denken aan de L-vormige constructie bestaande uit wanden en vloeren. Daarmee is het expogebouw opnieuw opgebouwd. Het voldoet niet aan de eisen die gelden voor woningen, maar het is wind- en waterdicht. Het laat zien dat hergebruik op deze manier mogelijk is.
In de tweede fase zijn als pilot 3 circulaire proefwoningen gemaakt uit tenminste 90 procent van de uit het plangebied afkomstige materialen. De woningen voldoen aan de huidige woonstandaarden. Voor deze woningen is gebruik gemaakt van in het werk gestort beton met een hoog percentage aan granulaat. Nieuwe materialen die verder zijn verwerkt zijn bio-based.
In de derde fase worden 15 energieneutrale woningen gebouwd. Daarvoor is het grind in de prefab betonelementen volledig vervangen door granulaat. Geelen Beton heeft de prefab betonelementen geleverd. Uit onderzoek bleek dat voor de wanden het toepassen van 100% granulaat als grindvervanger mogelijk is, maar voor de vloeren kon dat niet. Dat heeft te maken met het Bouwbesluit en de rekenregels die moeten worden aanhouden voor de constructieve sterkte. Bij het toepassen van granulaat verandert namelijk het mengelsamenstelling en daarmee de materiaaleigenschappen. Tot 50 procent granulaat mag men de constructieve sterkte berekenen volgens de gangbare regels, gaat men daaroverheen, dan moet men rekenen met lagere waardes. Bij de vloeren zouden bij het toepassen van 100% granulaat de vloeren dikker moeten worden, met extra gebruik van materiaal. Dat zou de CO2-winst door het gebruik van granulaat in plaats van grind weer teniet doen.
De 15 woningen zijn bovendien demontabel gebouwd met elementen en speciale prefab koppelingen. De elementen kunnen later elders weer worden toegepast. Geelen Beton is aan het nadenken over de ideale vorm van een wand voor hergebruik. In plaats van uit één deel is het misschien makkelijker om een wand uit verschillende delen op te bouwen. Zo krijgt men bouwstenen waarmee je een totale wand kunt opbouwen. Qua verwerking en vervoer zou dit voordelen kunnen opleveren. Een demontabele constructie is weliswaar duurder in de bouwfase, maar wanneer je de restwaarde van een gebouw of bouwdelen mag meenemen, kun je dit verschil wellicht verrekenen, zo verwachten de bouwpartners van SUPERLOCAL, die enorm veel kennis opdoen bij dit bijzondere circulaire en demontabele project.
Bron: Betonhuis Constructief Prefab, kennispartner van Vakbeurs en Kennisplatform PREFAB.