De voor- en nadelen van bouwindustrialisatie
Woonproject O’Sea in Oostende werd volledig in prefabbeton uitgevoerd. Architect Judith David (Coninx RDBM Architects), business manager Maarten Peeters (Vandersanden Steenfabrieken) en salesverantwoordelijke Vincent Termote (Loveld) werkten samen aan het project. “Prefab is een heel mooi voorbeeld van bouwindustrialisatie, ondanks de soms negatieve connotatie die dit oproept in België”, meent Vincent. Volledig onterecht vindt hij zelf.
Er zijn flink wat voordelen verbonden aan het bouwen met prefab, dat werd ook duidelijk tijdens de bouw van het project O’Sea. Waarom de keuze bij dit project op prefab is gevallen, hoe dit werd ervaren, en welke voor- en nadelen er aan bouwindustrialisatie zijn verbonden, bespreekt hij samen met Judith en Maarten in de Architectura podcast: ‘Bouwindustrialisatie: de weg naar efficiënter en betaalbaar bouwen?’
De aanzet om met prefab te werken, werd bij het project O’Sea door de aannemer gegeven. Tijdswinst was volgens architect Judith een cruciaal argument voor prefab en daarmee wijst ze direct op één van de grote voordelen van bouwindustrialisatie. “Op een tweetal weken hadden wij een bouwlaag erbij. En als je nog bezig bent met het dertiende verdiep, kan je al afwerkingen uitvoeren op drie verdiepen eronder.”
Ook het beperken van de werfruimte bleek een aanzienlijk voordeel. “Als we in een stedelijk gebied hoogbouw willen realiseren, is dit toch iets waar we rekening mee moeten houden. Bij fase vier binnenkort hebben we geen projectgrond meer over om nog een grote werfzone in te stellen, dan moeten we echt wel naar dat prefab-verhaal gaan.” Vincent is het er sterk mee eens dat de beperkte werfzone, die zorgt voor een mindere belasting van de omgeving, een groot pluspunt is. Al is voor hem het minimaliseren van de faalkost toch het belangrijkste voordeel. “Dit maakt dat de uitvoering, zowel technisch als pragmatisch, veel sneller en veel correcter uitgevoerd kan worden.”
Intensief voortraject in plaats van ad hoc-oplossingen- voor- of nadeel?
Het wordt de laatste tijd telkens moeilijker om geschikt personeel te vinden voor het uitvoerend werk op de bouwplaats, denk aan bouwvakkers en metselaars. Maarten gelooft dat we voor een stuk aan dit probleem tegemoet kunnen komen door de industrialisering van het bouwproces. “Je ziet voor een deel de verschuiving van de bouwplaats naar de fabriek. Dus je hebt technisch geschoolder personeel nodig. De tekenaars gaan bijvoorbeeld een heel belangrijke rol aannemen.”
Bouwindustrialisatie kan dus misschien wel een oplossing bieden voor het tekort aan personeel op de bouwwerf, maar anderzijds gaat het dus gepaard met een intensief voortraject. Is dit dan toch een nadeel? Volgens Vincent hoeft dat zeker niet zo te zijn, maar is het wel iets waar men op voorhand rekening mee moet houden. “De mentaliteit die we hier in België hebben van een bouwer die op de werf zelf graag ‘ad hoc’ reageert moet een klein beetje gaan veranderen. Je moet eigenlijk op voorhand alle details, alle clashes en alle uitdagingen rond de tafel met een paar slimme koppen gaan uitdokteren. Dat is een intensief traject, maar dat biedt wel het grote voordeel dat je tijdens de uitvoering zonder zorgen je gebouw de lucht in ziet gaan.”
Judith ziet dit voortraject ook als opportuniteit voor de ontwerper. Er is vooraf de kans om een oplossing te vinden voor het probleem van de zichtbare voegen. Dat is vanuit haar architectenbril bekeken het grootste minpunt van werken met prefab. “Als we als ontwerper met een prefab mindset aan de slag gaan hoeft dit niet meer echt een nadeel te zijn. Als je er in het voortraject goed over nadenkt, kom je er mee weg en zal een mede-architect misschien niet zien dat het een prefab gebouw is met de voegen die er uiteraard bij horen. Voor ons als architect is het een uitdaging, die wij graag creatief benaderen, om de voegen zo onzichtbaar mogelijk te maken.”
Schaalgrootte als doorslaggevende factor
De eventuele nadelen verbonden aan prefab blijken dus geen struikelblokken te zijn, zo lang men maar met een prefab mindset begint. De voordelen daarentegen zijn aanzienlijk. Judith benadrukt wel dat deze vooral van toepassing zijn bij projecten op grotere schaal. “Als we praten over complexen van 20 verdiepen hoog met toch wel wat repetitiviteit in het ontwerp, dan gaan we over prefab nadenken.
Maarten en Vincent beamen dat de schaalgrootte van het project een doorslaggevend factor is om voor prefab te kiezen “Er is een bepaald kantelpunt, en schaalgrootte is hierbij een heel belangrijke factor, om te bepalen wanneer prefab wel of niet interessant wordt.” De voordelen zijn er dus absoluut, maar de schaal van het project zal bepalen of deze eruit worden gehaald of niet.
Dit artikel is eerder verschenen op de website van Architectura.be.